Koesterverhaal van Yasmine
Welk verhaal schuilt er achter je object?
Ik vond het al moeilijk om het konijntje weg te steken in mijn rugzak. Het klopte niet om het te verbergen. Het konijntje stond nog op zolder; ik ben nog maar net verhuisd. Mijn pépé is twee jaar geleden gestorven tijdens corona. We zaten op restaurant in februari 2020 en toen is hij voor de eerste keer van zijn stoel gevallen. Toen zagen ze in het ziekenhuis dat er iets niet klopte. Bij nieuwe onderzoeken bleek het longkanker te zijn en ook dementie, zoals ik vermoedde. Thuis is hij opnieuw gevallen. De ambulance heeft hem meegenomen naar het ziekenhuis en toen is de lockdown begonnen.
Mama, oma en ik hebben hem 3 à 4 maanden niet meer gezien…. Dit konijntje had ik de eerste keer gekocht toen hij in het ziekenhuis lag en we hem wel nog mochten bezoeken. De tweede keer mochten we wel nog kleren brengen en het konijntje is toen meegegaan. Het is het enige wat van ons bij hem was. Hij wist niet meer hoe zijn gsm werkte waardoor we bijna geen contact hadden met hem. Daarna is hij ineens naar een rusthuis gebracht, omdat hij door de corona-epidemie niet meer in het ziekenhuis kon blijven. We hebben toen een uurtje mogen zien. Hij was helemaal verward. Zo hadden we hem nog nooit gezien. Na slechts 2 weken belden ze ons om te zeggen dat hij op sterven ligt en dat we moesten komen.
Bij het binnenkomen zag ik dat hij zijn konijntje vasthad… ik word er emotioneel, omdat het de eerste keer is dat ik het zo vertel. We hebben wel nog afscheid kunnen nemen van hem. Maar we hadden hem maanden niet gezien. De hele aftakeling hebben we niet meegemaakt. Het was een grote schok, zeker voor mijn oma die nooit, in 56 jaar, een dag zonder hem doorbracht.
Het konijntje was iets wat hij vastgreep, zeiden de verplegers. Gelukkig hadden we een super goede begrafenisondernemer die ervoor zorgde dat het konijntje tijdens het groeten aanwezig was en ook op de kist tijdens de begrafenis. Het is het enige dat overal met hem is meegegaan. Het kan niet praten, maar het konijn weet als enige hoe hij zich gevoeld heeft. We denken dat hij ertegen heeft gepraat, zoals hij vroeger vaak eens gek deed met één van mijn knuffels. We weten het natuurlijk niet zeker. Door die gedachten wordt het zo precies een levend object. Daarom heb ik dit object gekozen als koestervoorwerp.
"Terwijl nu leeft het konijntje mee met mij en gaat het hopelijk heel mijn leven overal mee waar ik woon. Wanneer ik kinderen heb dan leeft pépé met ons mee. Het is een aanknopingspunt om over hem te praten."
Yasmine
Hoe koester je je object?
In mijn vorige woonst had ik een hoekje waar het konijntje op een staander stond bij het rouwkaartje en de rozen. Maar op dit moment niet en dat vind ik moeilijk. Van zodra ik mijn eigen plek heb zal ik een mooi hoekje maken. Ik koester het dus nu in gedachten. Het is een moeilijke periode want maar hij is 6 juli jarig en ik de zevende, dat is binnen een paar dagen. We vierden onze verjaardag altijd samen en dan koester ik konijntje meer door het erbij te pakken. Het is een mooi moment vandaag zo vlakbij onze verjaardagen.
Ik ben een persoon die rouwt in stukken. Ik ben mantelzorger, waarbij ik zorg voor mijn mama en mijn oma. Ik kan het rouwen minder tonen, vaak steek ik het in vakjes. Wanneer ik het mezelf toelaat op een specifieke dag, dan ga ik all-the-way met het liedje en neem ik het konijntje erbij. Het doet wel deugd om er nu over te praten.
Op het moment dat pépé op sterven lag toen heeft de sociaal werker beslist om kaarsen te zetten: één voor mémé, één voor mama, één voor mij en één voor hem. Zo hadden we elk een kaars die constant heeft gebrand. Mémé en ik kunnen het niet om die kaars te ontsteken en mijn mama blijft gewoon kaarsen kopen en steekt ze elke avond aan. Heel mooi…
Spreek je erover met anderen?
Ja, soms wel en zeker op deze speciale dagen. Maar we rouwen alle drie, mijn mémé, mama en ik, helemaal anders. Mijn mémé en ik praten over pépé, maar mijn mama praat er wel over maar niet veel meer. Het is inmiddels 2 jaar geleden en het blijft best moeilijk.
Ik durfde pépé toen niet te groeten, want het was de eerste keer dat ik een dode persoon zou zien. Ik vroeg me af: ‘Hoe zou dat zijn?’ Gelukkig is mijn papa mij voorgegaan en toen heeft hij uitgelegd hoe pépé er lag. En nu ben ik daar heel dankbaar voor dat ik toch heb gegroet, want hij zag er veel beter uit dan ik dacht. Daar ligt het zaadje van Mis-t, mijn praktijk voor rouw-, verlies- en mantelzorgbegeleiding. Nu begeleid ik kinderen en jongeren om die stap te durven zetten. Door mijn job ben ik constant met rouw bezig. En kan ik dus niet anders dan er echt momenten voor voorzien waarop ik de rouw toelaat. Ik weet dat ik het ten volle moet beleven en dat doe ik dan ook waardoor ik me achteraf beter voel.
Mijn mémé en mama hebben me van jongs af aan meegegeven dat als er iemand sterft zij die niet willen bezoeken. Dat gaven zo aan mij door. Hierdoor twijfelde ik, maar uiteindelijk zijn we allemaal binnen gegaan. En heeft het ons allemaal deugd gedaan. Dankzij mijn papa durfden we het toch.. Zodra ik binnenkwam zag ik direct het konijntje bij pépé liggen. Dat is het enige dat heel de tijd bij hem is gebleven en dat vind ik nog altijd heel mooi. Ik wou het konijntje niet in de muur bij de urne achterlaten . Ik kon het nog niet loslaten. Dat voelde voor mij zo eindig. Terwijl nu leeft het konijntje mee met mij en gaat het hopelijk heel mijn leven overal mee waar ik woon. Wanneer ik kinderen heb dan leeft pépé met ons mee. Het is een aanknopingspunt om over hem te praten.
Zou je zonder het konijntje kunnen?
Amaai nee, mijn hart verscheurt al… Ik vind het nu al moeilijk dat het even op zolder in een doos ligt tot ik het een mooie plaats kan geven. Het is zonde om ermee te wachten. Maar nee, ik zou niet zonder kunnen. Ik wil het uiteindelijk in een licht hoekje kunnen zetten. Toevallig heb ik een lichte beer gekozen, maar ik heb het nooit gekocht met deze intentie. Ik heb het gekocht in het ziekenhuiswinkeltje als troost. Je hebt iets om vast te houden en het drukte mijn hoop uit: ‘Kom gauw naar huis’. Nooit gedacht dat het zo’n betekenis zou krijgen…
Het is best moeilijk om te weten waar ik konijntje zal zetten, want ik wil het wel zichtbaar maar ook niet te zichtbaar want ik wil dat iedereen het zomaar ziet. Het is te speciaal en intiem om het aan iedereen en alles te tonen. Maar in mijn slaapkamer vind ik het ook niet kloppen. Ik ben er nog niet aan uit waar dat ik het ooit zal zetten. Als je iemand nieuw leert kennen dan vertel je dat niet direct. Je moet al een heel goed vertrouwen hebben om dit te kunnen vertellen. Misschien moet ik dat eens doen, want ik heb iemand nieuw leren kennen.
Daarom vond ik jullie project zo interessant. Het is zo waardevol om met herinneringen bezig te zijn. Ik geef ook workshops, waaronder één over het maken van een herinneringsdoos. Bijvoorbeeld als je nog een brief zou willen schrijven, doe dat dan en steek die in de doos om zo een tastbaar verlies te krijgen. Het werken met een herinneringsdoos is een ritueel om de dingen die je wil zeggen te bundelen. Zo haal je de persoon die je mist eventjes terug dichtbij. Ik zie dit heel mooi verwoord in de zin: ‘Rouw is de keerzijde van liefde.’ Het bezig zijn met dierbare spullen waar jullie van Koester je verhaal rond werken is een perfecte aanvulling op wat ik doe. Waar ik het loslaat, geven jullie net ondersteuning.
Misschien moet dit ook met levend verlies kunnen en niet enkel wanneer er iemand gestorven is. Zoals een vriendin van mij die haar job verliest en ook rouwt. Ik ben zelf bezig met mantelzorg, dat is ook levende rouw. Het is niet alleen wanneer iemand gestorven is dat je rouwt.
Wil je Yasmine en Mis-t leren kennen?